Master Hieronim Szwarc codex. A contribution to the history of the oldest book collection of the Franciscans/Bernardines in Cracow

摘要

Artykuł ma na celu pokazanie na przykładzie jednego kodeksu średniowiecznegowartości i znaczenia badań proweniencyjnych księgozbiorów historycznych.Przedmiotem charakterystyki jest średniowieczny kodeks ze zbiorówBiblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu − XV-wieczny odpis Catholiconu GiovanniegoBalbi da Genova, popularnego w średniowieczu podręcznika gramatyki łacińskiej.Rękopis ukończony w 1457 roku, skromnie iluminowany, jest jedynym w zbiorachBiblioteki przykładem rękopiśmiennej księgi łańcuchowej (liber catenatus). Kodeksten jest unikatowy i cenny ze względu nie tyle na treść, ile na osobę pierwszegowłaściciela (być może także kopisty księgi) – Hieronima Szwarca, magistra atriumUniwersytetu Jagiellońskiego i późniejszego zakonnika w klasztorze franciszkanówobserwantów (bernardynów) w Krakowie na Stradomiu. Jak wynika z analizy zapiskówproweniencyjnych odnotowanych na przedniej części wyklejki oprawy Catholiconuoraz ze źródeł historiograficznych, uniwersyteckich i zakonnych, Hieronimbył synem znanego mieszczanina krakowskiego Jerzego Szwarca, który na przełomie1453 i 1454 roku gościł w swojej kamienicy przy rynku sławnego włoskiego kaznodziejępokutnego i reformatora zakonu franciszkanów Jana Kapistrana oraz towarzyszącychmu braci. Powyższe badania źródłowe dowiodły, że prezentowany kodeksbył własnością (może nawet dziełem rąk) absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego,a zarazem reprezentanta kapistrańczyków, tj. licznego grona krakowskich studentów,którzy pod wpływem kazań Jana Kapistrana wstąpili do zakonu franciszkanówobserwantów i pierwszego na ziemiach polskich klasztoru bernardynów, założonegow Krakowie w 1453 roku. Druga zapiska własnościowa na oprawie księgi przynosiz kolei informację, iż w 1466 roku kodeks magistra Hieronima został przekazany(przez właściciela?) do biblioteki krakowskiego klasztoru. Należy więc do najstarszegoksięgozbioru bernardyńskiego w Polsce.